سخن از یار همراه و یار پند دان

به گزارش «مدّاح نیوز»؛ به نقل از پارسیک،کتاب؛ تاریخی پنج هزار ساله و سرگذشتی بس شگرف دارد و سرشار از وقایع و رویدادهای گوناگون در اعصار مختلف است؛ نخستین کتاب های ابداع شده، به صورت الواح گلی بودند، تا آن که به مرور زمان با پیشرفت بشر، شکل و ظاهر کتاب تغییر کرد و تکامل یافت.

واژه کتاب در اصل از زبان عربی به پارسی راه یافته است، در پارسی میانه کتاب را نامک خطاب می کردند؛ همچنین در ایران باستان، افراد نوشته های خود را بر روی سنگ، کنده کاری می کردند و یا بر روی الواح گلی و پوست دباغی شده، می نوشتند.

براساس تعریف سازمان یونسکو کتاب به لوح های چوبی، عاجی و یا مجموعه ای از ورق های کاغذ و پوست گفته می شود، که دست نویس یا چاپی است و با هم به نخ کشیده یا صحافی شده اند و بیش از 49 صفحه دارد.

سومریان در حدود 2700 سال پیش از میلاد، کتابخانه های شخصی، مذهبی و دولتی بر پا کرده بودند، که به عنوان نمونه کتابخانه تلو دارای مجموعه ای متجاوز از 30 هزار لوحه گلین بوده، این قوم به دلیل ابداع کهن ترین نظام نگارش شناخته شده، یعنی خط میخی دارای اعتبار و ارزش فراوانی در تاریخ است.

نویسندگان سومری بسیاری از متون را در نسخه های متعدد به نگارش در می آوردند و گل نوشته های خود را در معابد، کاخ های سلطنتی و مدارس حفظ می کردند؛ آنها نخستین کسانی بودند که این دستاوردها را به منظور حفظ آن برای نسل های آینده ثبت کردند و به کتاب نقشی اختصاص دادند.

بابلیان خط میخی، دانش ریاضی و ستاره شناسی را از سومریان آموختند. کتابخانه بورسیپا از شاخص ترین کتابخانه های عصر باستان و قانون حمورابی از مهمترین آثار تمدن بابلیان به شمار می روند.

12 هزار لوح گلی به زبان فارسی باستان و عیلامی مربوط به دوره هخامنشیان در کاوش های باستان شناسی در 1312هجری خورشیدی کشف شد، که بر روی آن هزینه ساخت تخت جمشید نوشته شده بود. از این دوران پربار تاریخی، کتابی ارزشمند به یادگار مانده که صفحه ها و جلد آن، از طلا ساخته شده است.

عهد ساسانیان نیز از نظر علمی دوره ای غنی در تاریخ ایران زمین محسوب می شود، در آن عصر با تاسیس دانشگاه جندی شاپور، کتاب هایی از زبان های هندی، سریانی و یونانی به زبان پهلوی ترجمه و در این دانشگاه تدریس شد.

ایرانیان همزمان با ترجمه آثار گوناگون؛ تالیفات و آثار گرانبهایی را نیز به رشته تحریر درآوردند، که از آن میان می توان به رساله پهلوی پندنامک توسط بزرگمهر اشاره کرد.

با ورود اسلام به ایران علاقه به یادگیری قرآن، حدیث و علوم دیگر افزایش یافت و بدین منظور بسیاری به فراگیری علم، تالیف و تصنیف پرداختند؛ همزمان با رشد و توسعه کلاس های درس در مساجد و مدارس دینی، تالیف و تصنیف کتاب با موضوع های گوناگون شروع شد و با گذشت زمان کتابخانه در این اماکن شکل گرفت.

فن کتاب سازی و کتاب آرایی، فنون و هنرهای گوناگونی چون خوشنویسی، نگارگری، تذهیب، تشعیر، زرافشانی، صحافی و ... در کنار گرایش به کتاب و کتاب خوانی در ایران مورد استفاده قرار گرفتند که هر کدام دربردارنده شاخه ها و انواع گوناگونی است.

صنعت چاپ در ایران با پیشرفت جوامع بشری در دوران معاصر، گسترش یافت و کتاب های چاپ سنگی در کشور رواج پیدا کردند، که این موضوع باعث تحول فرهنگی بزرگی در کشور شد.

آثار ارزشمندی توسط اندیشمندان و بزرگان در طول سالیان مختلف به رشته تحریر درآمد، اما بسیاری از کتاب های غنی به دلیل جنگ ها و درگیری های گوناگون از بین رفت و تنها نامی از آنها باقی ماند.

نشر آثار و مفاهیم اسلامی در دوران حکومت پهلوی با کنترل شدید رژیم همراه بود و به همین دلیل بسیاری از آثار اجازه انتشار پیدا نمی کردند، تا آن که با پیروزی انقلاب اسلامی تمامی قواعد و مقرراتی که مانع انتشار آثار با ارزش می شد، از بین رفت و افراد موفق شدند، به نشر آثار مختلف بپردازند.

امروز به منظور دستیابی به توسعه فرهنگی در جوامع باید به مقوله کتاب و کتاب خوانی توجه فراوانی شود؛ زیرا جوامعی که در جهان به پیشرفت رسیده اند، از آثار پربار بزرگان علم و ادب بهره های فراوانی برده اند.

به همین دلیل فرهنگ عمومی کتاب خوانی از اهداف والای مسوولان در ایران است و هر ساله هفته کتاب و کتاب خوانی در این روزها گرامی داشته می شود تا نقش مهم و اساسی این رسانه ماندگار در زندگی انسانها بیش از پیش آشکار شود. بیست ویکمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «کتاب آینه فرهنگ و فرزانگی» از فردا تا دوم آذرماه برگزار می شود.